مواد لازم برای 4 نفر:
برنج را خیس کرده، البته چون برنج کته می‌شود مقدار نمک را کمتر می‌ریزیم.
برنج را با 2 لیوان شیر و 2 لیوان آب و زعفران حل شده در آب و برنج را داخل قابلمه می‌ریزیم و می‌گذاریم برنج مغز پخت شود و آب و شیر داخل قابلمه تبخیر شود.
برنج را دم می‌کنیم. این پلو پس از سه ربع آماده است.
برنج اگر به تنهایی مصرف شود، قلیل‌الغذا و اگر با شیر و شکر پخته شود و یا همراه آن خورده شود، کثیرالغذا است. با توجه به اینکه برنج غذای مرکب‌القوی است و در هر بدنی کیفیتی موافق کیفیت آن بدن به وجود می‌آورد، طبیب می‌تواند از آن هم در تشخیص افتراقی میان بیماری‌ها، هم در درمان بیماری‌ها بهره جوید؛ بدین صورت که:
الف: هرگاه فرد سالم با خوردن برنج در خود احساس حرارت کند یا طبیب علایم افزایش حرارت را در اموری مثل نبض و غیره در وی دریافت کند، نشانه آن است که فرد دارای مزاج گرم است.
ب: چنانچه فرد سالم با خوردن برنج احساس برودت کند، یا طبیب علایم افزایش برودت را در وی دریافت کند، نشانه آن است که فرد دارای مزاج سرد و تر است.
به دلیل آن که برنج در هر بدنی موجب پدید آمدن کیفیتی موافق کیفیت آن بدن می‌شود، از این رو فرد سالم از خوردن آن متضرر نمی‌شود؛ اما در مورد بیماران باید نسبت به نوع بیماری و مزاج بیماری نحوه تهیه برنج را برای آنان تجویز کرد. پس اگر قصد طبیب در بیماری مزاجی، تعدیل و اصلاح مزاج باشد، باید به ضد، عمل کند. یعنی اگر بیماری، ناشی از غلبه گرمی است، به بیمار توصیه نماید برنج را به صورت آبکش میل کند؛ زیرا برنج آبکش سردی بخش؛ و برنجی که به صورت کته پخته شده باشد، گرمی بخش است.
خواص برنج
مسلم شده است که ضمن گرفتن پوست و سفید کردن دانه برنج مقدار قابل ملاحظه‌ای از ویتامین‌ها و خواص ضد التهاب عصبی شلتوک از دست می‌رود، زیرا این مواد در پوست و در غشای قهوه‌ای برنج وجود دارد. به علاوه طبق بررسی‌ها روشن شده است که مقدار ویتامین‌های موجود در دانه سفید شده نیز در طول مدت زمان انبارداری برنج به خصوص اگر مدت درازی باشد کم می‌شود؛ به عبارت دیگر برنج تازه دارای ویتامین بیشتری از برنج کهنه است. دانه برنج دارای مواد غذایی است که تحریکات احشا و درون معده را آرام می‌سازد.
دانه‌های جوانه زده برنج یا مالت برنج به عنوان مقوی معده به کار می‌رود و به طور کلی تونیک و برای تقویت بدن خیلی نافع است.
آب برنج، کننده و مدر است و ترشحات زیاد اسهال و اسهال خونی را تسکین می‌دهد. برای ورم‌های روده‌ای و استفراغ‌های خونی و خونروی از بینی و شست و شوی زخم‌های بد بسیار نافع است.
دم کرده کلش و کاه نوعی از برنج به عنوان داروی ضد اسهال خونی و روماتیسم و نقرس به کار می‌رود.
در کتب طب سنتی آمده است که خیساندن برنج در آب و نمک، زعفران، زیره سیاه و شوید مصلح آن می‌باشد
خاکستر کاه و ساقه‌های برنج چسبناک برای ریختن روی زخم و التیام و اگر در آب مخلوط شود مایع حاصله برای رفع تشنگی و التیام بواسیر مفید است.
جوشانده ریشه‌ها و ساقه‌های زیرزمینی برنج در موارد کم ترشح شدن ادرار تجویز می‌شود.
از دیگر خواص برنج این است که خواب آور است و خوابی نیکو می‌آورد. تشنگی را رفع می کند و اسهال صفراوی را تسکین می‌دهد.
چاق کننده است و تولید اسپرم را افزایش می‌دهد و برای شکم‌روش و درد روده‌ها و زخم روده‌ها و اسهال خونی و اختناق رحم و امراض کلیه و مثانه نافع است. رنگ صورت را جلا می‌دهد و اگر با شیر و شکر خورده شود خیلی مقوی است.
اگر با دوغ تازه و سماق خورده شود تشنگی را فرو می‌نشاند و آشفتگی و دل به هم خوردگی و اسهال صفراوی را آرام می‌نماید.
موارد استفاده برنج از نظر طب سنتی
* ذرور(گرد) آرد برنج برای ترمیم جراحات تازه مجرب حکماست. کشیدن کرد برنج به بینی برای بند آوردن خون مفید است. استعمال خارجی گرد آرد برنج به همراه نشاسته و پودر تالک برای رفع التهاب پوست مفید است؛ ولی مصرف آن به تنهایی باعث خشکی و از بین رفتن چربی پوست می‌شود. خوردن آرد برنج که بسیار پخته شده باشد با پیه بز برای بیماران مبتلا به اسهال شدید، اسهال دوایی و سحج (خراش) امعا به غایت مجرب حکماست. همچنین از آرد برنج برای تسکین و رفع قرمزی ناحیه دستگاه تناسلی اطفال که به علت آلوده شدن به ادرار تحریک شده باشد استفاده می‌شود.
* خوردن آب جوشانده برنج برای معده و روده بسیار مفید است و اگر با هم وزن آن شیر مخلوط و خورده شود برای افزایش تولید اسپرم نافع است.
* وقتی که در بدن قرحه (شکاف) وجود داشته باشد مثل سل در ریه یا قرحه در امعا پختن برنج باید همراه با مواد مناسب آن باشد؛ به عنوان مثال در قرحه ریه برنج را با شیر و در قرحه امعا برنج را با آب ماهیچه و روغن بادام شیرین باید پخت. در برخی موارد هم می‌توان از برنج بو داده که با پاچه گوسفند پخته شده باشد، استفاده کرد. همه این موارد ضمن تنقیه قرحه به جوش خوردن آن نیز کمک می‌کند.
* خوردن برنج برای اشخاصی که مبتلا به سل هستند خصوصا اگر با شیر الاغ پخته شود در مواردی که تب عفونی نداشته باشند خیلی مفید است؛ زیرا زخم را پاک می‌کند و گوشت نو می‌آورد.
* گویند اگر برنج را بو بدهند و سرخ کنند تا حدی که سرخ تیره شود ولی سیاه نشود و نسوزد و مقدار 60 تا 40 گرم آن را در 60 تا 40 گرم آب بخیسانند و پس از 12 تا 10 ساعت که خیسانده شد بخورند برای دفع کرم معده و دل به هم خوردگی که از رطوبت و حرارت باشد نافع است.
* اگر طبیب در نظر داشته باشد قبض برنج را افزایش دهد، باید به بیمار توصیه کند قبل از پختن برنج، آن را تشویه کند یعنی بو داده و بعد بپزد.
رشد اطفال با مصرف شیربرنج
شیر برنج غذای خوب و معتدلی است که موجب رشد اطفال می‌شود و قوای جسمی و جنسی افراد را افزایش می‌دهد.
درمان اسهال
افرادی که دچار اسهال می‌شوند بهتر است از کته ماست با کمی سیر و نعناع استفاده کنند و از عرق نعناع و گلاب هر نیم ساعت 30 سی سی به صورت متناوب زیر نظر پزشک بهره ببرند.
آب چلو
آب چلو که هنگام آبکش کردن برنج به دست میآید نیز کاربرد دارد و زنان میتوانند دستهای خود را به مدت چند دقیقه در آن قرار دهند؛ البته زمانی که ولرم شده است و اثر نرم کننده و ترمیم کننده آن را بر پوست خود مشاهده کنند. اگر برنج سفید را در آب بخیسانند و آب صاف شده آن را بخورند برای بند آوردن اسهال و قطع قاعدگی مفید است.
سبوس برنج نیز بسیار ارزشمند است و افراد با مصرف عصاره جوشانده شده آن یا مصرف در غذاها میتوانند نیروی جوانی‌شان را بازگردانند
لعاب برنج برای ترمیم زخم‌های گوارشی
نوشیدن لعاب برنج نیز برای ترمیم زخم‌های گوارشی مفید است. برای تهیه لعاب برنج 2 قاشق غذاخوری از برنج نیم کوب را با یک لیوان آب به مدت 5 دقیقه بجوشانند سپس صاف کرده مصرف کنند. زنان برای شفافیت و صورت خود میتوانند لعاب برنج را با کمی آرد باقالی مخلوط کنند تا مایع لزجی تهیه شود سپس بر صورت خود بمالند و 20 تا 30 دقیقه صبر کنند تا اثر آن را بر پوست خود مشاهده کنند.
بازگرداندن نیروی جوانی با سبوس برنج
سبوس برنج نیز بسیار ارزشمند است و افراد با مصرف عصاره جوشانده شده آن یا مصرف در غذاها میتوانند نیروی جوانی‌شان را بازگردانند. البته اشخاصی که به دلایل خاصی بدن آن ها نیاز به کلسیم دارد نباید از سبوس برنج استفاده کنند.
در کتب طب سنتی آمده است که خیساندن برنج در آب و نمک، زعفران، زیره سیاه و شوید مصلح آن می‌باشد.
«برنج » مانند گندم از دو قسمت تشکیل شده است. قسمت خارجی ، «چلتوک » نام دارد و قسمت داخلی مواد نشاسته ای می باشد. قسمت خارجی دارای ویتامین هایB به مقدار زیاد است ، ولی قسمت داخلی ، ویتامینB ندارد، بلکه دارای ماده ای است که ویتامینB را رسوب می دهد و از بین می برد. بنابراین بهتر است که برنج با پوست آن خورده شود، زیرا سبوس یا پوست برنج از لحاظ غذایی بسیار با ارزش بوده و مهم ترین اثر آن اینست که از سفیدی مو و ریزش آن جلوگیری می کند. خوب است پوست برنج را در کمی آب بجوشانید و آن را صاف کرده و با هر غذایی که دوست دارید مصرف کنید. می توانید به آن کمی آب لیمو اضافه کنید و در موقع خوردن برنج استفاده کنید تا تمام ویتامین های آن را دریافت کنید.
● کته بهتر است یا پلو؟:
عده ای کته را قوی تر و مفیدتر می دانند و معتقدند که در پلو ویتامین های برنج در آب حل شده و به خارج ریخته می شود. عده ای هم کته را غذایی سنگین و دیر هضم می دانند، البته خاصیت ضدویتامینB که در قسمت داخلی برنج وجود دارد، در کته بیشتر محسوس است و در پلوهای صاف شده کمتر می باشد و از این رو کته را حتما بایستی با ماست و پیاز خورد ولی چنانچه برنج را با پوست یا سبوس آن بپزید، این ضرر را ندارد. در هر حال برنج سفید کرده ، چون اساسا ویتامین ندارد، پلوی آن بهتر از کته می باشد زیرا وقتی ویتامین هارا دور ریختیم ، بهتر است که ضدویتامین را هم دور بریزیم ، ولی اگر برنج با چلتوک یا پوست آن بود آن را کته نمایید و نگذارید ویتامین های آن دور ریخته شود.
● چگونگی سفید شدن برنج:
وقتی برنج را خیس می کنید، نمک اضافه نکنید، بلکه آب را بگذارید بجوشد، سپس کمی آب سرداضافه و بعد نمک اضافه کنید. آن گاه مدتی صبرکرده برنج را در آن ریخته و سپس آبکش نمایید. همچنین می توانید کمی آب نارنج به آن اضافه کرده و سپس آبکش نمایید.
● نگهداری از برنج :
۱) هرگز برنج را در مقابل نور آفتاب قرار ندهید بلکه آن را در جای خشک نگهداری کنید.
۲) برای اینکه برنج شما به مدت طولانی سالم بماند، آن را با مقداری نمک مخلوط کرده ونگهداری کنید.
۳) بهتر است برای برخورداری از ویتامینB که در برنج وجود دارد، سبوس آن را تهیه کرده و بصورت پودر درآورده و در غذاهایتان از آن استفاده کنید.
نکات لازم برای تهیه پلو و چلو
پلو و چلو از غذاهای اصیل ایرانی است که باید در طبخ آنها دقت و سلیقه کافی به کار برد، منظور از چلو ، برنج ساده ای است که با خورش صرف می شود، ولی پلو برنجی است که ساده نبوده با گوشت و مرغ و انواع سبزی ها تهیه می شود ، مانند شیرین پلو ، رشته پلو ، باقالی پلو و ...
تهیه یک پلو یا چلوی خوب هنر است و سلیقه یک کدبانوی ایرانی است پس لازم است برای تهیه پلو و چلوی با کیفیت به نکات زیر توجه نمایید.
انتخاب برنج خوب
برنج خوب و درجه یک با این علامات شناخته می شود.برنج خوب بلند و باریک و قطر آن در هر دانه به یک اندازه و رنگ آن کمی زرد، بدون خرده و خوش عطر است که زیر دندان کاملا سفت و محکم می باشد.
بدیهی است که چنین برنجی از لحاظ قیمت گرانتر تمام می شود ولی باید توجه داشت برنج های ارزان معمولی دارای ری کمتری است و مسلم است که تفاوت قیمت را ری بیشتر برنج خوب جبران می نماید . پس به صرفه ما بوده برای مختصر تفاوت قیمت ارزش مصالح دیگر و در نتیجه مرغوبیت غذا را از بین نبریم .
نحوه خیس کردن برنج
بهتر است برنج را از روز یا شب قبل خیس نماییم اما ار فرصت این کار را نداریم حداقل ۳ تا ۴ ساعت قبل از طبخ برنج را خیس می گذاریم.
طریقه خیس کردن برنج به این صورت است که برنج را ابتدا به دقت پاک می کنیم .سپس برنج را با آب نیم گرم چند بار می شوئیم و موقع شستن زیاد چنگ نمی زنیم ، تا خرد نشود . آب آنرا چندین بار عوض می کنیم ، وقتی آب برنج کاملا زلال شد ، مقداری آب گرم (به حدی که دست را نسوزاند ولی گرمی آن کاملا محسوس باشد)به قدری که دو بند انگشت از سطح برنج بالاتر باشد ، روی برنج می ریزیم. و به نسبت هر کیلو برنج تقریبا نیم کیلو نمک سنگ را شسته در پارچه سفیدی قرار می دهیم و آن را روی برنج می گذاریم (اگر فرصت یک روز خیس گذاشتن برنج را نداریم از 650 گرم سنگ نمک استفاده می کنیم).
باید توجه داشت خیس کردن برنج با این مقدار نمک باعث سفت تر شدن برنج و در نتیجه جوشیدن بیشتر و خرد نشدن آن می گردد.
البته این برنج بعد از آبکش کردن کمی شور است که باید روی آن مقداری آب نیم گرم (ولرم) داد تا شوری آن گرفته شود و اگر نمک سنگ در دسترس نبود از نمک کوبیده استفاده می کنیم. بدین ترتیب که در هر 1 کیلو برنج 150 گرم نمک کوبیده می ریزیم.اگر برنج را از روز قبل خیس می گذارید ،120 گرم نمک کوبیده شده کافیست.
نکته : خیس کردن برنج به این صورت فقط برای طبخ برنج آبکش است و شامل طبخ کته نمی شود.
برنج که به نام های دوئی، چاپول، ریس، روزی ، رونز، ارز، ثمن، ری، اوریزا و گرنج نیز نامیده می شود، دارای طبع سرد و خشک است.
مشخصات
برنج گیاهی است علفی یکساله مخصوص مناطق گرم پر آب. معروف است که از نظر شرائط اقلیمی محل رویش برنج باید سر در آتش و پا در آب باشد. ارتفاع ساقۀ آن حدود 4/1-1 متر. برگها ی آن باریک و دراز نوک تیز و گلهای آن به صورت سنبلکهایی با دم کوتاه در اطراف محور گل دهندۀ گیاه ظاهر می شود و میوۀ آن به شکل خوشه ای متشکل از سنبلکها در انتهای ساقه در می آید. در مورد بعضی از ارقام، خوشه برنج دارای ریشک است ودر مورد بعضی از ارقام بدون ریشک می باشند. در هر سنبلک سه گل وجود دارد که یکی از گلها که در راس واقع شده کامل و بارور و دو گل دیگر که در طرفین آن قرار دارند عقیم هستند. میوه را که یک دانۀ برنج در آن قرار داردشلتوک نامند.
برنج از آسیا برخاسته است و از